… wat heeft dat met angst te maken?
Waarom ben ik zo vergeetachtig? Ik vraag haar om een voorbeeld. Nou, vertelt Jeanette, ik heb soms zomaar een blanco hoofd, alsof het ineens leeg is. Dan heb ik écht geen idee meer van wat ik wilde zeggen..
Een blanco hoofd is een teken van een geactiveerd beschermingsmechanisme. En dat heeft alles te maken met emoties.
Zo kwam Jeanette bij de EmotieGids terecht.
Kletspraatje
Jeanette, een rustige vrouw van begin dertig, heeft een afspraak gemaakt bij de EmotieGids om over haar sociale skills te praten. Ze heeft het gevoel dat ze meer haar mannetje moet staan.
Ze weet dat ze veel te bieden heeft: professioneel gezien verloopt alles prima. Maar het sociale deel van haar werk triggert haar onzekerheid: bij de koffiemachine of de gezamenlijke lunch slaat ze volledig dicht.
Help, een blanco hoofd!
Laatst kwam de projectleider naar mijn bureau. Hij vroeg iets heel normaals maar ik voelde dat ik rood werd en mijn hoofd was volledig blanco. Ik kon écht niets meer bedenken.
Toen ie weg was ontdooide ik weer en kwamen er tien dingen bij me op die ik had kunnen zeggen… Dit heb ik regelmatig. Gekmakend, toch?!
Jeanette legt gedetailleerd uit wat er in haar gebeurde: ze ging blozen toen ze haar projectleider aan zag komen en op dat moment werd haar hoofd ‘blanco’. Toen hij weer vertrok, ontdooide ze langzaam weer en kwam ze weer tot zichzelf.
Overlevingsmechanisme
Wat gebeurde er met Jeanette?
Haar beschermingsmechanisme werd getriggerd en daardoor kwam er een reeks lichamelijke processen op gang.
Ons zenuwstelsel heeft een eigen kijk op de wereld. Je kunt het een extra, zelfstandig werkend ‘brein’ noemen. Het kijkt naar de buitenwereld vanuit het perspectief: Is het hier veilig of onveilig? Dit noemen we neuroceptie.
Het zenuwstelsel neemt ons over als het onveiligheid ervaart. Dit werkt volledig autonoom en het gaat voorbij aan het rationele denken. Het zenuwstelsel heeft dus echt een eigen manier van inschatten van situaties.
Onder invloed van neuroceptie schakelt ons lichaam om van rust (veiligheid) naar inspanning (onveilig, vechten). Als de boel onveilig blijft schiet het door naar bevriezing (immobilisatie).
Het beschermingsmechanisme maakt ons klaar om te vechten, vluchten of bevriezen.
Er zijn ook andere vormen van zelfbeschermend gedrag in het arsenaal van mogelijkheden waarmee het zenuwstelsel ons kan ‘aansturen’, zoals pleasen, veel gaan praten, grapjes maken, enz.
Elk gedrag waarvan je zelf denkt: Huh? Waarom doe (/zeg) ik dit nou..? Elk gedrag waarbij de aandacht van jezelf wordt weggeleid, kun je scharen onder beschermingsmechanisme.
Maar voor dit artikel beperken we ons even tot het verhaal van Jeanette.
Aanval op identiteit
Dat het zenuwstelsel zelfstandig handelt is een voordeel als we worden aangevallen, zoals bij een fysiek gevecht. Het lichaam beschermt daarmee de vitale delen van het lichaam, zoals het hart en de ingewanden.
Maar dit beschermingsmechanisme schakelt ook om bij een aanval op onze identiteit, of zelfs bij je eigen gedachten!
Het gevolg is dat een deel van de hersenen, de cortex, even uitschakelt.
Je kunt letterlijk niet meer nadenken… help, een blanco hoofd! Maar er gebeurt meer.
Herkenning
Wat ook uitschakelt is het empathische vermogen, het herkennen van emoties bij je medemens.
Dat je in een gevecht de emoties van je tegenstander niet meer herkent, is hartstikke functioneel. Maar in normaal sociaal verkeer, zoals een praatje met je projectleider, is dit minder handig.
Als Jeanette had herkend wat er intern bij haar gebeurt, had ze kunnen anticiperen op de situatie. Ze had zichzelf met een simpele oefening in veiligheid kunnen brengen.
Misschien had ze wel opgemerkt dat de projectleider vriendelijk naar haar lachte en zelfs wat nerveus op zijn hakken stond te draaien, zoekend naar woorden om Jeanette op haar gemak te stellen..?
Opmerken
Redenen genoeg om de signalen van emotiegroep angst in een vroeg stadium te leren herkennen. Dan blijft de cortex erbij en kunnen we voelen wat er in die situatie nodig is.
Jeanette weet nu wat ze kan doen, zodat haar brein blijft functioneren: zo kan ze logisch blijven nadenken, behoudt ze de verbinding met zichzelf én ze herkent de emoties van haar gesprekspartner: Gut wat aardig, hij komt een praatje maken… hij lijkt wel een beetje verlegen. Check. Veilig.
De angst herkennen helpt al om deze te kunnen beheersen: Ja, ik heb je gevoeld (angst), dank voor de waarschuwing.
Aandacht verleggen
Maar zo simpel kan het toch niet zijn!?
Nee, dat lukt niet in elke situatie. Maar we kunnen het zenuwstelsel wél leren om in veilige situaties terug te komen in ontspanning, zodat het niet zo strak blijft staan en sneller weer getriggerd wordt.
Newton zei het al: De waarheid is altijd te vinden in eenvoud 😉 Oefenen met deze kennis werkt om twee redenen:
Ten eerste stap je met de oefeningen in de rol van waarnemer. Daardoor ontstaat er afstand tussen jou en de emotie, zodat je er niet meer zo snel door wordt overgenomen.
En twee: je behoudt de verbinding met jezelf. En daarmee ben je automatisch in verbinding met de ander. Dat is een natuurwet 👉
Natuurwet: We zijn allen een 👉
In verbinding met jezelf, is in verbinding met de ander
Als je met elkaar verbonden bent, dan zie je, voel je én weet je dat de ander slechts zijn best doet om jou op je gemak te stellen, zoals bijvoorbeeld in de situatie van Jeanette. Dan merk je dat de man verlegen staat te draaien, en óók zoekt naar woorden.
Omschakelen
Jezelf weer terugbrengen in ontspanning als je net een waarschuwing kreeg van emotiegroep angst, is soms niet makkelijk.
Oefening baart kunst:
Je zult het steeds sneller opmerken wanneer je zenuwstelsel omschakelt vanuit ontspanning, de ventrale vagale stand, naar standje vechten/vluchten/bevriezen.
Voorkeursstand
Als het beschermingsmechanisme ons overneemt, dan hebben de meeste mensen een ‘voorkeur’ voor een van die drie: we zoeken het gevecht op – de ruziezoekers, we vluchten – de weglopers, of we bevriezen en we vliegen eruit. Kenmerkend is dat iemand er dan met zijn hoofd en aandacht ‘niet meer bij’ is.
Deze processen verlopen onwillekeurig en autonoom. Er is dus geen sprake van voorkeur voor een van de drie, want we hebben er geen invloed op.
Toch ben je niet volledig overgeleverd aan de goden 😅 Als je de verbinding met jezelf weet te behouden, zul je de omschakeling van het zenuwstelsel steeds sneller gaan herkennen. Dat is een (grote!) eerste stap.
Zo kun je wat tijd inbouwen alvorens het beschermingsmechanisme ’toeslaat’. en je overneemt. Dan kun je nog handelen voordat je bent overgenomen.
De kneep zit ‘m in het opmerken van de omschakeling en het herkennen van de bewegingen van je zenuwstelsel.
Lichaam
De volgende keer als jouw beschermingsmechanisme geactiveerd raakt en je hoort jezelf uit je slof schieten, je loopt weg uit een lastige conversatie of je vliegt eruit, weet dan dat dit een signaal is van binnenuit om jezelf in veiligheid te brengen.
Door jezelf uit de spannende situatie te halen kun je weer herstellen, want zo werkt ons systeem: Het zoekt altijd naar balans.
Contact maken
Probeer zo veel mogelijk te oefenen met het gewaarzijn van de seintjes van binnenuit, ook als het niet zo spannend is… juist als het niet spannend is. Dan kun je daarop terugvallen als het wel heet onder je voeten wordt.
Zo ontwikkel je jezelf aan de hand van je beschermingsmechanisme en blijven we in verbinding met elkaar. Dat is vandaag de dag broodnodig.
Jeanette mailt me na afloop: Het was hard werken maar ook leuk, terwijl de materie niet bepaald luchtig was. Dus binnen 75 minuten van stress, angst en geen uitweg zien, naar opluchting en zin in de volgende stap!
Dat is dikke winst! Emotiecoaching is wél even aanpoten maar werkt eenvoudig, snel en in lijn met de natuurwetten 😉
Ik werk als emotiecoach en ben tevens opgeleid tot yogadocent en TRE practitioner. Ook heb ik trainingen gevolgd bij prof. Bessel van der Kolk en Deb Dana, beiden gespecialiseerd in de polyvagaal theorie.
Je krijgt bij de EmotieGids dus de full treat: emotiecoaching met een extra sausje van lichaamsbewustzijn.
En je snapt nu ook waarom ik alleen online werk; zodat jij in je eigen veilige omgeving zit. Dat scheelt minstens 20 minuten per sessie want je hoeft niet eerst je zenuwstelsel tot rust te brengen bij binnenkomst 😉
Meer weten over je beschermingsmechanisme?
Voel je de verbinding met jezelf of anderen niet?
Schiet je vaak uit je slof en kan je je niet beheersen?
Vlucht je vaak weg uit ‘lastige’ situaties en schaam je je voor jezelf?
Hier plan je je sessie in de online agenda 👉
Wil je meer informatie over de sessies? Hier vindt je alles op een rijtje 👉
Weet je welkom!
Heb je een vraag of vind je geen geschikte dag of tijd in de agenda?
Klik hier en stuur me een mailtje. Ik antwoord binnen 24 uur, maar meestal sneller.
Ontdek wat je emoties je willen zeggen!
Weet je welkom, ook voor een enkele sessie.
Emoties zijn je gids naar flow, rust en levenslust 💫
Schrijf je in en ontvang tips hoe je je innerlijke schatkist vindt ➙
De ervaringen van eventuele mensen uit mijn artikelen zijn gebaseerd op wat ik tegenkom in de sessies of in het leven. De namen zijn fictief en enige overeenkomst met personen berust op louter toeval.
